Hücrenin yapısı
Canlıları oluşturan temel yapı birimine hücre denir.
Canlıların ortak özellikleri: hareket, beslenme, üreme, büyüme ,gelişme ve hücrelerden oluşmadır.
Yapı ve görev bakımından tüm canlılık özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi hücredir.
Doğada bulunan canlılar bir hücreli ya da çok hücreli olabilir.
Görebildiğimiz tüm canlılar çok hücreli canlılara örnektir. İnsan, kedi, fare hücrelidir.
Hücrenin temel kısımları: Hücre zarı, Hücre Stoplazması ve Hücre çekirdeğidir.
Hücre zarı: Hücreyi dış ortamdan ayırarak ona şekil ve
dayanıklılık verir. Hücre zarı canlı, esnek, seçici geçirgendir.
Çekirdek: Hücrenin yönetim merkezidir.
Sitoplazma: Çekirdek ile hücre zarı arasını dolduran, yumurta akı kıvamında, yarı akışkan, içinde
hücrede görev alan çeşitli organellerin bulunduğu sıvı kısısmdır. Sitoplazmanın büyük bir kısmı sudan oluşur.
Sitoplazmada yaşamsal olayların gerçekleştiği organel adı verilen yapılar vardır.
Şimdi bu yapıları daha yakından inceleyelim.
Ribozom: Protein yapımında görev alır. Hücredeki en
küçük organeldir.
Sentrozom: İlkel bitkilerde ve hayvan hücrelerinde
bulunan bir organeldir. Sentrozom hücre bölünmesinde görev alır.
Kloroplast: Bitki hücrelerinde bulunur. Besin ve oksijen üretir.
Endoplazmik retikulum: Hücre zarından oluşmuş. Madde iletiminden sorumludur.
Koful: Hayvan hücrelerinde çok sayıda ve küçük, bitki hücrelerinde ise az sayıda ve büyüktür. Hücre
içindeki madeleri depolar.
Golgi cisimciği: Salgı maddelerinin yapımında görev alır. Koku , yağ ,süt.....gibi
Mitokondri: Hücre için gerekli olan enerjiyi üretir.
Lizozom: Hücre içi sindirimde görev alır. Hücre içindeki büyük besinleri parçalar.
Hücre duvarı: Bitki hücrelerinde bulunur. Hücre zarını
çevreleyen dayanıklı, sağlam ve cansız yapıdır. Hücreyi dış
etkilere karşı korur.
Hücre Teorisi
Geçmişten Günümüze Hücrenin Yapısı ile İlgili Gelişmeler
Hücre 1665 yılında Robert Hooke (Rabırt Huk) tarafından
keşfedilmiştir. Şişe mantarından aldığı kesiti mikroskopta
inceleyen Hooke, oda şeklinde yapılar görmüş
ve bu yapılara “hücre” adını vermiştir.19. yüzyılın başında
botanikçi Matthias Jakob Schleiden ve zoolog Schwann (1839) “bütün canlıların hücrelerden meydana geldiğini” söyleyerek
hücre teorisinin temelini attı. Daha sonra hücre teorisi, 1858 yılında Rudolf Virchow’un (Rudolf Virşov) eklediği
yeni maddelerle aşağıdaki şeklini almıştır:
• Bütün canlılar bir veya birçok hücreden meydana gelmiştir.
• Hücreler canlıların en temel yapısal ve fonksiyonel birimidir.
• Hücreler kendilerinden önceki hücrelerin bölünmesiyle meydana gelirler.