Mitoz ve Mayoz Bölünme
Canlıların hücrelerinde birçok yaşamsal faaliyet ( Beslenme ,solunum ,boşaltım ,üreme gibi) gerçekleşmektedir.
Bunun sonucunda hücre büyümektedir. Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler meydana getirmesine hücre bölünmesi denir.
Hücre bölünmesi: mitoz ve mayoz olmak üzere iki farklı şekilde meydana gelir.
MİTOZ BÖLÜNME : Mitoz hücre bölünmesi, birbirini takip eden çekirdek ve sitoplazma bölünmesi şeklinde oluşur.
Çekirdek bölünmesi :
Mitoz bölünme çok hücreli canlılarda, canlının büyüyüp gelişmesini ve canlının yaralanan bölgelerinin onarılmasını sağlar. Bir hayvanın veya bitkinin
büyümesi, yaralanan ya da kopan bazı organların kendini onarması hücre sayısının artması ile yani mitozla olur.
Tek hücreli canlılarda ise mitoz, canlının üremesini sağlar. Mitoz sonucunda aynı genetik yapıda iki
yeni hücre oluşur. Kromozomların sayısının değişmemiş olması mitozun en önemli özelliğidir.
Oluşan hücrelerin organel çeşitliği aynı olmakla birlikte organel sayısı ve stoplazma miktarı değişebilir.
Sitoplazma bölünmesi hayvan hücrelerinde boğumlanma şeklinde oluşurken bitki hücrelerinde ara lamel oluşumu ile meydana gelir.
MAYOZ BÖLÜNME :
Eşeyli üreme, erkek üreme hücresinin dişi üreme hücresini döllemesiyle oluşur. Üreme ana hücrelerinden
üreme hücrelerinin oluşmasını sağlayan hücre bölünmesine mayoz denir.
Zebranın yavrusunun kürkündeki desen annesininkine benzemekle birlikte, tıpa tıp aynı değildir. Canlılardaki
bu duruma biyolojik çeşitlilik denir. Biyolojik çeşitliliğe neden olan en önemli olay, mayoz bölünmedir . Mayoz bölünme
sonucu canlıların genetik bilgilerinde kısmi değişimler yaşanır çünkü : mayoz bölünmede ( homolog kromozomların ayrılması ve parça değişimi gibi) gentik çeşitliliğe sebep olabilecek olaylar olur.
Mayozun canlılar açısından bir diğer önemi de kromozom sayısının nesiller boyu sabit kalmasını sağlamasıdır.
Üreme ana hücresi =====> Üreme hücresi ======> Zigot 2n mayoz b. n döllenme 2n |
Yukarıdaki şema kromozom sayısının değişimini ifade eder.
Eşeyli üremenin gerçekleşebilmesi için üreme hücrelerinin oluşumu şarttır . Canlıların üreme organlarında
Mayoz sadece eşeyli üreyen canlılarda görülür. Böylece dişi ve erkek üreme hücreleri ( sperm ve yumurta) oluşur.
Mitoz bölünmede olduğu gibi mayoz başlamadan önce hazırlık evresi yaşanır ve DNA kendini eşler.
Mayoz Bölünme : Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki temel aşamada gerçekleşir.
Mayoz birin profazında meydana gelen: Parça değişimi ve homlog kromozom çiftini ayrılması gerçekleşir.
Bu iki olay genetik çeşitliliğe sebep olurken homolog kromozomların ayrılması ayrıca kromozom sayısını yarıya indirir.
MİTOZ ve MAYOZ BÖLÜNME FARKLARI