7.3.1. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

7.3.1.1. Atomun yapısını ve yapısındaki temel parçacıkları bilir.

7.3.1.2. Geçmişten günümüze atom kavramı ile ilgili düşüncelerin nasıl değiştiğini sorgular.

7.3.1.3. İyonların nasıl oluştuğunu kavrar, anyon ve katyonlara örnekler verir.

7.3.1.4. Aynı ya da farklı atomların bir araya gelerek molekül oluşturacağını kavrar.

7.3.1.5. Çeşitli molekül modelleri oluşturur ve sunar.

Maddenin yapı   taşına  Atom  denir.   Atom   elementlerin   özelliğini   gösteren en küçük parçasıdır.

Atomdan daha   küçük parçacıklar  da  vardır. Bunlar  elektronlar ,   nötronlar  ve protonlardır.

Proton

• Çekirdekte bulunur.
• +  yüklü  parçacıktır.
• Sembolü   ( p⁺ )
• Nerede  ise   hiç hareket  etmez

Nötron

• Çekirdekte bulunur.
• Yüksüz  parçacıktır.
• Kütlesi protonun kütlesi ile aynıdır.
• Sembolü   (  n⁰   )
• Çekirdekte nerede ise hiç hareket etmez.

Elektron

• Çekirdek etrafında çok hızlı hareket eder.
• Katmanlarda   bulunur.
• ( - )   yüklü  parçacıktır.
• Kütlesi protonun kütlesinin  yanın da çok küçüktür.
• Sembolü   ( e^- ) dir .

Atom da    proton  (p⁺ )   ve  elektron   (e^- )   eşit  sayıda  bulunur.  Nötron sayısı ise farklı olabilir.

Atomun  merkezinde bulunan   ve   proton  ve  nötronların  bulunduğu  bölgeye  çekirdek,     elektronların  döndüğü   yörüngelere ise   katman   adı verilir. 

Atomun  hacmini  yörüngelerde  hızlı hızlı  dönen  elektronlar  oluşturur.  Atomun  hacmi  bir futbol sahası  kadar olmuş olsaydı.   Atom çekirdeği   ancak bir futbol  topu  kadar  olacaktı.  

Atomun   kütlesi ise   çekirdekte  toplanmıştır.  Kütleyi  proton  ve   nötronların toplamı  oluşturur.

    ATOM  KÜTLESİ  =   Proton  sayısı   +   Nötron  sayısı     

Yukarıda   bir  atom  sembolü  ve  bu  atam sembolü  üzerin de sahip  olduğu parçacıkların   yazılışı  gösterilmiştir.

Atomun  yapısı  ile  ilgili  özellikler.

• Atomun   kimliğini   p⁺   sayısı  belirler
• Atomun  hacmini     katmanlarda  dönen  e^-  lar  oluşturur.
• Atomun  kütlesini  p⁺   ve   n⁰   parçacıkları  belirler.
• Atomlarda   p⁺  sayısı    e^-  sayısına  eşittir.
• Aynı cins  atomların  proton sayısı  kesinlikle aynıdır. 
•  Atomun  kütlesi  çekirdekte  toplanmıştır.   

Atom  Kavramının  Tarihsel  Gelişimi:   Bilim insanları atoma nediyor  ?,

1.  Democritus    (Demokritus) :   O  zamanlar da   daha   bilim ve  bilim adamı kavramı yoktu .   Türklerin  aksakal ,   avrupalıların  filozof dediği   herşeyi  bilen  bilge    insanlar vardı.    Democritus    (Demokritus)   da  bir  yunan bilginidir .  Democritus  maddelerin parçalanamayan  tanciklerden oluştuğunu söyledi  ve bu taneciklere bölünemez anlamına gelen   ATOMOS   dedi. Bunu  bilimsel yöntemlerle değil , sadece  bir  düşünce olarak  ortaya atmıştır.  Demokritus'a  göre bütün maddeler  aynı cins atomlardan oluşmuştur.

2.   John Dalton
Atom   konusunda  ilk bilimsel çalışmayı yapan bilim insanıdır .  J. Dalton`a göre maddenin en küçük yapı birimi atomdur. Atomlar, içleri dolu berk (sıkı)   kürelerdir .  Her maddenin  kendine özgü  atomlardan  oluştuğunu  yani altının atomlarının  altın  bakırın atomlarının bakır  olduğunu  söylemiştir.

 3.   J.J. Thomson
Atomun yapısını  üzümlü keke benzeterek açıkladı. Kekin hamurunu  (+ ) yüklere  dağınık  halde bulunan üzümleri de (-)  yüklere benzetti .   Negatif yüklerin hareket etmediğini  de  söylemişti.  Atomun parçalanabileceği  fikrini  ilk olarak ortaya atmıştır .

4. Rutherford
Pozitif yüklere proton,   Protonun bulunduğu yere çekirdek adını verdi.  Çekirdek etrafında elektronların hareket halinde olduğunu  ve  atomun  hacmini elektronların dönerek oluşturduğunu yaptığı  etkinlik ile  gösterdi .  Etkinliğinde  çok ince  bir altın  plakayı  elektron bombardımanına tuttu ve  elektronların pek çoğunun altın plakanın diğer tarafına geçtiğini pek azının geçemediğini fark etti. Bu durumda  altının kütlesinin atomun küçük bir bölümünde  toplandığını  ve  büyük   bölümünün  boşluklardan oluştuğunu fark etti .  Yaptığı model güneş sistemine benzetmiştir.

5. Niels Bohr
Bohr atom modeline göre protonlar  ve nötronlar  çekirdekte ,  elektronlar  çekirdeğin belirli uzakllığındaki katmanlarda dolanmaktadır.

6. Modern atom teorisi
Elektronlar çok hızlı hareket ettikleri için, elektronların yerini tam olarak belirleyemeyiz. Elektronların bulunma ihtimalinin fazla olduğu yerler  vardır  bu yerlere : “Elektron Bulutu” denir. Elektronların sabit yörüngeleri olmadığı için  Bohr atom modelin de olduğu gibi  yörüngelerden (katmanlardan)   bahsetmek zordur. Katman yerine elektron bulutu kullanılmaktadır.

   BİLGİ   :  Tarihsel   süreç içerisinde  atom  fikri  pek çok kez değişikliğe uğramıştır. Fakat  tamamlanmış ,  değişmez  bir konu da değildir.   Değişmeye  açık bir konudur.  

İyon     Kavramı :

Atomlar da bulunan:  protonlar  ve  elektronlar    elektriksel  yüklerle  ( +,- ) yüklü  parçacıklardır. Çekirdekte bulununan  nötronlar   ve protonların kütleleri fazla  hareketsizdirler.  Bu nedenle  atomlar arasında  bu parçacıklar alınıp  verilmez .  Elektronlar ise küçük  ve hareketli olduklarından atomlar arasında  alınıp  verilebilir. 

atomda  normal durumda  e^-  ve  p⁺  ların sayısı bir birine  eşittir.   yani  atom   nötr haldedir.  Elektron alış -  verişi  yapılınca     (+) , (-)   eşitliği  bozulur   ve  atom  (+)   yada ( - )  yüklü  iyon   haline   geçer.  

Tabloda da   görüldüğü gibi lityum  atomu bir  (-)  vermiş  ve   yükler karşılaştırılınca  (+)  yüklerin 1 tane fazla olduğu  görülüyor o zaman  1+  yüklü  denir   ve   Li ¹⁺ şeklinde  gösterilir.  Yükler  karşılaştırılır ve  hangi  çeşit  yükten kaçtane fazla  varsa   sağ üst köşeye   yazılır.

F^1-  ,  O^2-     şeklinde  gösterilir.

+    yüklü  iyonlara   Katyon--->  Ka(t)yon  

-    yüklü iyonlara    Anyon    denir.

-Atomların  bir  araya  gelerek oluşturdukları   kümelere   molekül  denir.

molekülü oluşturan atomlar aynı cins atomlardan oluşuyorsa element molekülü ,  farklı  cins atamlardan oluşuyorsa  bileşik molekülü olarak söylenir.