Sabit Süratli Hareket
Sürat
Bir hareketlinin birim zamanda aldığı yola sürat denir.
Sürat aşağıdaki eşitlikle verilir.
| Sürat = | Yol | |
| Zaman |
Yol metre cinsinden, zaman saniye cinsinden verilirse süratin birimi m/s (metre/saniye) olur.
Yol kilometre, zaman saat cinsinden olursa süratin birimi km/sa (kilometre/saat) olur. Çoğu zaman saatin kısaltılmışı "sa" yerine h kullanılır.
v = km/h ifadesi, v = km/sa ifadesine eşittir. 1. Bağıntıdaki "h" ifadesi İngilizcede saat anlamına gelen hours kelimesinin baş harfidir.
Sabit Süratli Hareket
Bir yol boyunca hareket eden cisim eşit zaman aralıklarında eşit yollar alıyorsa, bu harekete sabit süratli hareket denir.
Sabit süratli hareketi daha iyi anlaşılması açısından şu şekilde de tanımlayabiliriz.
Belli bir yol boyunca hareket eden cismin süratinde yol boyunca değişiklik olmuyorsa, bu harekete sabit süratli hareket denir.
Sabit Süratli Hareket Bağıntıları
Sürat v ile, yol x ile, zaman t ile gösterilir. Sürat bağıntısını bu kısaltmalarla gösterirsek;
| v= | x | olur. |
| t |
Bu denklemin anlamı şudur. Hız; alınan yolun, yolun alındığı süreye bölünmesiyle bulunur.
Bu eşitlikten yararlanarak alınan yolu (x) bulalım.
x = v.t olur. Yani alınan yol, hız ile zamanın çarpımına eşittir.
Şimdi zamanı bulalım.
| t = | x | |
| v |
Yolun ne kadar zamanda alındığı, alınan yolun hıza bölünmesiyle bulunur.
Örnek:
Ayça bisikletiyle gezerken 1800 m yolu 10 dakikada aldığını hesaplamıştır.
Buna göre, Ayçanın hızı kaç m/s dir?
Çözüm:
Sürati m/s cinsinden hesaplayacağımız için 10 dakikanın kaç saniye olduğunu bulmalıyız.
1 dakika 60 saniyedir. 10 dakika;
10 x 60 = 600 saniye olur.
| v = | x | |
| t |
| v = | 1800 | |
| 600 |
v = 3 m/s olarak bulunur.
Örnek:
Bir araç 180 km yolu 3 saatte aldığına göre bu aracın sürati kaç km/h dir?
Çözüm:
Bu soruda m/s yerine, km/h ifadesini kullanacağız.
| v = | x | |
| t |
| v = | 180 | |
| 3 |
v = 60 km/h olarak bulunur.
Örnek:
Berna bisikletiyle sabit bir 5 m/s hızla evine gitmektedir. Berna evine 15 dakikada gittiğine göre, Berna’nın aldığı yol kaç metredir?
Çözüm:
Bu soruda denklemde bilinen değerleri yerine koyarak bilinmeyeni bulacağız.
Bunun için önce 15 dakikanın kaç saniye olduğunu bulalım.
t = 15 x 60
t = 900 s
Yolu bulmak için x = v.t eşitliğini kullanıyorduk.
x = 5.900
x = 4500 m olarak bulunur.
Örnek:
Cenk bisikletiyle evine sabit 2 m/s hızla gitmektedir. Cenk’in yola çıktığı nokta ile evi arası 2400 m olduğuna göre Cenk evine kaç dakikada gider?
Çözüm:
Yol ile hız bilinirken zaman;
| t = | x | eşitliği ile bulunuyordu. |
| v |
| t = | 2400 | |
| 2 |
t = 1200 saniye. Şimdi bunun kaç dakikaya karşılık geldiğini bulalım.
| t = | 1200 | |
| 60 |
t = 20 dakika olarak bulunur
Yol – Zaman Grafiği
Koordinat sisteminde alınan yola ilişkin değerlerin y eksenine, zaman dilimlerinin x eksenine işaretlenmesiyle oluşan grafiğe yol – zaman grafiği denir.
Hız – Zaman Grafiği
Koordinat sisteminde y eksenine hız, x eksenine zaman değerlerinin yazılmasıyla elde edilen grafiğe Hız – Zaman grafiği denir. Sabit hızlı sürat grafiklerinde Hız – Zaman grafiği x eksenine paralel uzanan düz bir çizgidir.
Örnek:
Ayça evinden okula yürüyerek 10 dakikada gitmektedir. Ayça ‘nın hızı 1 m/s olduğuna göre, Ayçanın yol – zaman ve sürat – zaman grafiklerini çiziniz.
Çözüm:
Ayça’nın okulunun eve uzaklığını bulalım.
t = 10.60 = 600 s
Şimdi yolun kaç m olduğunu bulalım.
x = v.t
x = 1.600 = 600 m
Yol 600 m, zaman 600 s dir. Çok fazla yer kaplamaması açısından 100’er dilimlik 6 parçaya bölebiliriz.
Ayça;
0. Saniyede, 1.0 = 0 m yol alır
100. Saniyede, 1.100= 100 m yol alır
200. saniyede,1. 200 = 200m yol alır.
300. saniyede, 1.300 = 300 m yol alır.
400. saniyede, 1.400 = 400 m yol alır.
500 saniyede, 1.500 = 500 m yol alır.
600. saniyede, 1.600 = 600 m yol alır.
Şimdi bu değerleri tabloya geçirelim.
Yol - Zaman Grafiği
Ayçanın sürati 1 m/s olduğundan sürat – zaman grafiği aşağıdaki gibi olur.
.jpg)
