KONU: Maddenin Tanecikli Yapısı

A- Madde nedir

Kütlesi ve hacmi olan her şey madde denir.
Maddeyi oluşturan ve maddenin özelliğini gösteren en küçük kısma maddenin taneciği (atom) denir.
Bütün maddeler tanecikli yapılıdır.
Isı, ışık, ses ve elektrik madde değil, enerjidir.
Madde tanecikli yapıdadır.

Maddenin taneciklerden oluştuğunu nasıl anlarız

1. Gaz maddelerin sıkıştırılabilmesi
Şırınganın ağzını kapatıp pistona bastırdığımızda havanın sıkıştığını gözleriz.
Hava taneciklerden oluşmuştur. Bu tanecikler arasındaki boşluk çok fazla olduğu için kolaylıkla sıkışabilmektedir. Gazların sıkışabilme özelliği araçların lastiğinde, yangın tüplerinde, toplarda kullanılmaktadır. Gazlarda boşluk bulunması gazların bütünsel olmadığını gösterir.

2. İyodun alkolde dağılması
İyot alkol içinde her yere dağılır.
Bunu renk değişiminden gözleriz.

3. Şekerin ve tuzun suda çözünmesi
Şeker ve tuz su içinde dağılır, şeker ve tuzun tadınını her yerde alabiliriz.
Tuz ve şekerin taneciklerinin su içerisinde dağılmasından kaynaklanmaktadır.

4. Boyanın suda dağılması
Boyayı su içerisine damlattığımızda tanecikleri her yere dağılır.

Bütün bu olaylar maddenin bütünsel değil taneciklerden oluştuğunu ispatlar.

B- Maddenin Halleri   

  Tüm maddeler atom ya da moleküllerden oluşur ve bu taneciklerin durumuna göre madde katı sıvı ve gaz halde bulunabilir. Bu hallere ise FİZİKSEL HALLER denir.

1.MADDENİN KATI HALİ

Tahta blok,kitap,kurşun kalem,demir sopa gibi maddeler katı maddelere örnek verilir.

Katı maddelerin özellikleri;

• Tanecikleri birbirine temas eder.
• Tanecikleri arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.Bu sebeple maddenin en düzenli halidir.
• Tanecikleri yer değiştiremez.Sadece bulundukları yerde sürekli titreşim halinde bulunurlar.Öteleme hareketi yapamazlar.
• Belirli bir şekli vardır.Bu şekli bulundukları kabın yada ortamın şekline göre değiştirmez.
• Sıcaklık ile genleşebilir .Sıcaklık etkisi ile tanecikler birbirinden uzaklaşır ve hacim artar.Ama sıkıştırılamazlar çünkü tanecikler arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.

NOT: Katı haldeki bir maddenin şekil almış haline CİSİM denir. Örneğin altın bir madde iken altın bilezik bir cisimdir. 

2.MADDENİN SIVI HALİ

Su,meyve suyu, süt, zeytin yağı, alkol, civa gibi maddeler sıvı maddelere örnek verilebilir.

Sıvı maddelerin özellikleri;

• Kendilerine ait bir şekilleri yoktur.Bulundukları kabın şeklini alırlar.(Bunun sebebi akışkanlıklarıdır)
• Akışkan halde bulunurlar.Fakat her sıvının akışkanlığı aynı değildir.Yoğunluklarına göre değişkenlik gösterirler.
• Tanecikleri birbiri ile temas halindedir.
• Tanecikleri arasındaki boşluk katılardan daha fazla olmasına rağmen çok azdır.
• Tanecikleri birbiri üzerinden kayarak hareket edebilirler.Yani tanecikleri yer değiştirebilir.Bu sayede akışkan olurlar.
• Hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar.
• Sıcaklık etkisi ile genleşebilir.Sıkıştırılamaz.
• Maddenin sıvı hali katı haline göre düzensizdir.
• Katı haldeki bir maddenin sıvı hale geçmesi için dışarıdan ısı enerji alması gerekir.Bu değişim fiziksel bir değişimdir.

3.MADDENİN GAZ HALİ

Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır.

Gaz maddelerin özellikleri;

• Maddenin taneciklerinin serbest hareket ettiği fiziksel hal gaz halidir.
• Tanecikler birbirinden bağımsız sürekli hareket halindedir.
• Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur.
• Tanecikleri arasındaki boşluk çok fazladır.En fazla boşluk bulunan haldir.
• Boşluğun çok olmasından dolayı rahatlıkla sıkıştırılabilir.Sıkışma etkisi ile sıvı hale geçebilir.Sıcaklık etkisi ile katı ve sıvılara göre daha iyi genleşebilirler.
• Akışkan haldedir. dersimiz.com
• Bulundukları kabın her yerine eşit oranda dağılırlar yani bulundukları kabı doldurarak kabın şeklini alırlar.
• Hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar.
•